Σε δύσκολο και σκληρό αγώνα εξελίσσεται η διαδικασία κοινωνικοποίησης των εφήβων στο περιβάλλον του σχολείου τους. Πολύ περισσότερο από την ψυχολογική φόρτιση των μαθημάτων, αυτό που βασανίζει τους μαθητές -κυρίως του Γυμνασίου- είναι να γίνουν αποδεκτοί από τη «μάζα».
Οσοι αποκλίνουν από τις κυρίαρχες τάσεις και τη «μόδα», κινδυνεύουν να πέσουν θύματα λεκτικής ή ακόμη και σωματικής βίας από τους συμμαθητές τους. Ορισμένοι φτάνουν μάλιστα στο σημείο να κρατούν επίτηδες χαμηλά τις επιδόσεις τους, ώστε να μη χαρακτηριστούν «φυτά». Αλλοι δεν μοιράζονται με τους καθηγητές τα προβλήματά τους, καθώς φοβούνται μήπως στιγματιστούν ως «καρφιά». Σε κάθε περίπτωση, τα μαθήματα είναι σχεδόν αδιάφορα για τη μεγάλη πλειονότητα των μαθητών, που ζητούν από το ιδανικό σχολείο να προκαλεί το ενδιαφέρον τους.

Τα συμπεράσματα πολυετούς έρευνας στο Βαρβάκειο Πειραματικό Γυμνάσιο της πρωτεύουσας, με τη συνδρομή ειδικών επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πάντειο, είναι αποκαλυπτικά για την έκταση της σχολικής βίας και τις εκφάνσεις της. «Σύμφωνα με τα λεγόμενα των μαθητών, η ψυχολογική φόρτιση από τα μαθήματα δεν είναι τόσο έντονη, όσο αβάσταχτη είναι η λεκτική - ψυχολογική και σωματική βία που συνήθως υφίστανται από συμμαθητές τους», τονίζει η καθηγήτρια του Βαρβάκειου, δρ Αρχαιολογίας Μαίρη Μπελογιάννη.

Οπως η ίδια περιγράφει, η ψυχολογική πίεση της αποδοχής είναι εντονότερη στους μαθητές της Α' Γυμνασίου, που καλούνται να εγκλιματιστούν σε ένα καινούργιο περιβάλλον. «Το πρωτάκι που είναι «διαφορετικό» οφείλει να προσαρμοστεί, εάν δεν θέλει χλευασμό, αποξένωση, ταπείνωση, ακόμη και ξύλο σε μια ηλικία ευαίσθητη, όπως είναι το πέρασμα στην εφηβεία», σημειώνει η καθηγήτρια. Τα παιδιά που διαμορφώνουν την κυρίαρχη τάση σε ένα σχολείο είναι συνήθως μαθητές μεγάλων τάξεων, με χαμηλή επίδοση στα μαθήματα, ντύνονται μοντέρνα, είναι χαλαροί τύποι (cool) με υψηλή αυτοπεποίθηση, πολλές φορές θρασείς και αγενείς.

Προφίλ
Αντίθετα ο μαθητής - θύμα έχει συνήθως χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, είναι μοναχικός ή με ελάχιστους φίλους και ενίοτε διαφορετικής εθνικότητας. «Τα αγόρια υφίστανται περισσότερο χτυπήματα στο πρόσωπο και στο σώμα, ενώ τα κορίτσια προσβολές. Η λεκτική και ψυχολογική βία που οδηγεί στην περιθωριοποίηση και στον αποκλεισμό γίνεται εντονότερη όσο μεγαλώνουν τα παιδιά», τονίζει η κ. Μπελογιάννη.

Αν και η εκδήλωση φαινομένων βίας δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας για αρκετούς μαθητές (49,2%), είναι ενθαρρυντικό πως ένα μεγάλο ποσοστό (58,3%) θεωρεί τη σχολική βία ως πολύ σοβαρή υπόθεση και δεν λέει όχι σε προγράμματα όπως ο θεσμός του «μαθητή - διαμεσολαβητή», που εφαρμόζεται ευρέως στο εξωτερικό.

ANAΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: ΕΘΝΟΣ (Γιάννης Φώσκολος)